Sosyal medyada paylaşılan ve Teyit’e ihbar olarak gönderilen bir iddiaya göre Belçika’da Coca Cola’nın satışı yasaklandı. Facebook’ta 16 Temmuz 2019’da paylaşılan iddia 5 binin üzerinde kullanıcı tarafından paylaşıldı. Aynı iddianın daha önce de sosyal medya üzerinden yayıldığı görülebiliyor.
Ancak Temmuz 2019 itibariyle Belçika’da Coca Cola’nın yasaklandığı iddiası doğru değil. Belçika’da Coca Cola satışının yasaklanması olayı bundan 20 yıl önce, 1999’da kola içenlerde zehirlenme şüphesi sonucu geçici bir süre için gerçekleşmiş. Coca Cola’nın hemoliz (hemolyse) isimli bir madde içerdiği de gerçeği yansıtmamakta. Hemoliz bir madde değil, kan hücrelerinin parçalanması olayına verilen bir isim. Kolanın insan vücudunda böyle bir duruma yol açtığına dair de herhangi bir bulguya rastlanmıyor.
Belçika’da Coca Cola yasağı 1999 yılında gerçekleşti
Olay ilk olarak 8 Haziran 1999 yılında 40’ın üzerinde Belçikalı öğrencinin mide bulantısı ve baş dönmesi gibi şikayetlerle hastaneye kaldırılmasıyla başlıyor. Ülke genelinde vakaların artması sonrası olayın üzerine gidiliyor. Hastaneye kaldırılanların rahatsızlanmadan önce kola içtikleri anlaşılınca Coca Cola’nın ülke genelinde satışı durdurulup araştırma gerçekleştiriliyor.
Araştırmalar sonucunda sorunun kolanın tadının değişmesinden kaynaklandığı açıklanmış ve içindeki formülün sebep olmadığı belirtilmiş. Bu duruma ise şişelenme sırasında kullanılan karbondioksit gazının bozuk olmasının sebep olduğu ifade edilmiş.
Merkezi Amerika Birleşik Devletleri’nin Georgia eyaletinin Atlanta şehrinde bulunan Coca Cola da o dönem gelişmeler üzerine yaptığı açıklamada sağlık ve güvenlikle ilgili herhangi bir problem olmadığınıbelirtmişti. Coca Cola’nın o dönem başkanı olan Douglas Ivester, yaptığı açıklamada Belçika halkını hayal kırıklığına uğrattığı için özür dilemiş ve tekrar güvenlerini kazanmak için elinden geleni yapacağını belirtmişti.
Yasak kısa zamanda kaldırılmış ve Coca Cola’nın satışına devam edilmiş. Yasak kalkana kadar ise Belçika Sağlık Bakanı Luc Van den Bossche’ın açıkladığına göre, Coca Cola ürünlerini içip rahatsızlanan 249 vakaya rastlanmış.
Öte yandan o dönemde Belçika’daki gelişmeler üzerine Lüksemburg, Hollanda, Fransa ve İspanya’da da Coca Cola satışına yasaklar getirilmiş. Lüksemburg, iki kişinin zehirlenmesi nedeniyle yasaklarken Hollanda Belçika’daki gelişmeler üzerine yasaklama kararı almıştı. Fransa ve İspanya ise Dunkerque'da üretilen Coca Cola ürünlerinin satışını yasaklamıştı.
Türkiye’de de 1999 yılında Coca Cola incelenmeye alındı
Avrupa’da giderek yayılan yasaklamalar üzerine Türkiye’de de dönemin Tarım Bakanlığı harekete geçerek Coca Cola ve ürünlerini incelemeye almıştı. İncelemeler neticesinde ise Türkiye’de üretilen Coca Cola ürünlerinde sağlığı tehdit edici herhangi bir bulguya rastlanmadığı açıklanmıştı.
Coca Cola’nın içinde hemoliz (hemolyse) maddesi mi var?
Söz konusu iddiada ek olarak Coca Cola’nın içinde kansızlığa yol açan hemoliz (hemolyse) maddesi olduğu belirtilmiş. Bu iddianın ortaya atılma sebebi söz konusu yasağın gerçekleştiği dönemde Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı bir açıklamada hemoliz belirtilerine işaret etmesi olabilir. Ancak o dönemde kolanın neden olduğu rahatsızlıkların nedenini araştırmak için oluşturulan Yüksek Sağlık Konseyi Çalışma Grubu’nun incelemeleri neticesinde hemolize neden olabilecek yeterli veri bulunmadığı sonucuna varılmıştı. Çalışma neticesinde vakaların zehirlenmeden değil Kitle Sosyojenik Hastalığı (Mass Sociogenic İllness) olayı olduğu sonucuna varılmış. Dolayısıyla rahatsızlıkların nedeni zehirlenmeden değil, gerçek fiziksel belirtiler gösteren kötü koku ve tada hassas olan kişilerde ortaya çıkan psikosomatik bir rahatsızlık.
Öte yandan iddiada belirtildiği şekliyle hemoliz (hemolyse) diye bir madde bulunmamakta. Hemoliz kandaki alyuvarların (kan hücrelerinin) parçalanması demek. Hemoliz sonucu bir tür anemi olan hemolitik anemi oluşuyor. Coca Cola'nın hemolize neden olduğu yönündeki iddiaları ise şirket reddetmiş. Bunun yanı sıra Coca Cola’nın hemolize neden olabileceğini destekleyen herhangi bir bilimsel çalışmaya da rastlanmadı.
Ancak kolanın başka zararları üzerine yazılmış araştırmalar mevcut. Koladaki karbonatlaşma ve fosforik asit, kemikte bulunan kalsiyumda ciddi azalmalara yol açıyor. Öte yandan Coca Cola tüketildikten sonra kan şekeri seviyesinde 20 dakika içinde ciddi bir artış gerçekleşiyor. Karaciğer vücudumuzda bulunan bu yüksek şekeri yağa dönüştürmekte. Vücutta dopamin üretimini artırması nedeniyle de kola kişide bağımlılığa yol açabilir.
Sonuç olarak Belçika’da Coca Cola yasağı 1999 yılında geçici bir süreliğine gerçekleşmiş. Temmuz 2019’da böyle bir yasak bulunmuyor. Söz konusu iddia yanlış bilginin yedi türünden “bağlamdan koparmaya” örnek gösterilebilir.
