Covid-19 aşıları bir yıldan uzun zamandır uygulanıyor. Ancak hala dünyada yeterli aşıya ulaşamayan ülkeler var. Dünya Sağlık Örgütü 2021 Aralık ayı sonuna kadar her ülkede yüzde 40’lık tam aşılama hedeflediklerini söylemişti, ancak çoğu ülkede bu hedef tutturalamadı.
BBC, Brezilya'da bir Amazon yerlisinin babasını altı saat sırtında taşıyarak Covid-19 aşısı yaptırmaya götürdüğü fotoğrafı haberleştirdi. Ancak sosyal medyada fotoğrafın 2015 yılından olduğu iddia edildi.
Fotoğrafın eski tarihli olduğu iddia edilerek küresel bağışıklama çabasının da büyük bir "yalanın" parçası olduğu ima ediliyor.
Fotoğraf 2021 tarihli
Bir fotoğrafın, videonun ya da görselin internetteki izini sürebilmek için tersine görsel arama yöntemini kullanıyoruz. Tersine görsel arama sonuçlarında fotoğrafın ilk hangi kaynakta ve tarihte yayınlandığını görebilmek mümkün. BBC’nin haberine konu olan fotoğrafı, TinEye, Yandex, Bing ve Google görsellerde aradığımızda, geçmiş tarihli bazı sonuçlar da çıkıyor. Fakat bu, fotoğrafın eski tarihli olduğunu göstermiyor, çünkü siteye tıklandığında bahsedilen fotoğrafın haberde kullanılmadığı görülüyor.
Mesela fotoğrafın "thumbnail"inin (küçük resim) görüldüğü arama sonucunda bir sitede tarih 23 Kasım 2021 olarak yer almış. Ancak site içeriğindeki haberde, bu fotoğraf yok. Fotoğraf BBC’nin de haberleştirdiği şekilde sitenin alt kısmında ve beş gün öncesinden olduğu belirtilerek paylaşılmış.
İddia paylaşımlarındaki 2015 tarihli içerikte de aynı durum söz konusu. “Inflação reverte tendência e agora é maior para pobres, diz estudo” başlıklı haberin 'thumbnail'inde ilgili fotoğraf yer alsa da, haberin içeriğinde bu fotoğraf yok. Dahası başlıkta Brezilya’da enflasyonla ilgili yapılmış bir çalışmadan bahsediliyor ve haber görseli olarak bir stok görsel kullanılmış.
“Araştırma, enflasyonun eğilimi tersine çevirdiğini ve şimdi yoksullar için daha yüksek olduğunu söylüyor” başlıklı BBC haberi.
Google’da görselin 2015’ten olup olmadığına tarih sınırlaması ile de bakabiliriz. Aramayı 1 Ocak 2015 ve 31 Aralık 2015 tarihlerini seçerek daralttığımızda fotoğrafın kullanıldığı bir içerik çıkmıyor.
Fotoğrafı doktor Erik Jennings çekmiş
Sosyal medyada gündem olan fotoğrafı, Amazon'da nöroşirürji ve yerli sağlık alanında çalışan doktor Erik Jennings çekmiş.
Jennings, 2 Ocak 2022 tarihinde Instagram hesabından yaptığı paylaşımda, “2021'in en dikkat çekici anı. Tawy Zoé, babası Wahu Zoé'yi Covid-19'a karşı ilk aşıya getiriyor. Tawy, babasını tepeler, dereler ve engellerle dolu bir ormanın içinde altı saat yürüyerek merkezimize taşıdı. Aşıdan sonra babasını tekrar sırtına aldı ve altı saat daha köyüne geri taşıdı” açıklamasını yazmış.
Jennings ve diğer görevliler Amazon’daki yerli halka bir süredir aşı uyguluyor. Jennings’in sosyal medya hesabındaki fotoğrafta yerli halktan bir kişinin de vücuduna “Aşı hayattır” yazdığı görülüyor.
