Gaziantep’te 2017’de Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’nın (TCDD) desteğiyle yapımına başlanan Gaziray Banliyö Hattı projesi, 5 Kasım 2022’de faaliyete girdi.
Açılış sonrası sosyal medyada paylaşılan gönderilerde, Gaziray trenlerinin üretimi yetişmediği için Ankara'nın banliyö trenlerinin boyanarak Gaziantep'e gönderildiği öne sürüldü. İddiaya kanıt olarak trenlerin üzerindeki numaranın aynı olması gösterildi. İddia birçok haber sitesinde de konu edildi.
Trenlerin daha önce diğer şehirlerde kullanıldığına dair iddialar da sosyal medyada dolaşımda.
İddiayı ortaya atan Cumhuriyet Halk Partisi meclis üyesi Eren Erdem, gelen tepkiler üzerine paylaşımını kaldırsa da iddia, farklı hesaplar üzerinden yayılmaya devam ediyor.
Bazı kullanıcılar da bahsedilen numaranın tren setinin model kodunu gösterdiğini söyleyerek fotoğraflardaki trenlerin iki farklı tren olduğunu belirtti ve iddianın yanlış olduğunu öne sürdü.
E23000 bir tren seti modeli
E23000, TCDD için Hyundai Rotem ve Tüvasaş ortaklığında üretilen elektrikli banliyö tren seti modeli. İddialara eşlik eden bu numara, trenlerin modeline işaret eden model kodu. Tıpkı otomobillerde olduğu gibi, trenlerin de modelini gösteren numaralar bulunuyor. İddialara konu olan E23030 ise, E23000 tren seti modelinin 30 sıra numaralı treni. Yani E23000 genel bir modele işaret ediyorken, E23030 tren setinin sıra numarasını gösteriyor.
E23030, bir nevi trenin kimliğini gösteren bir plaka kodu.
Trenler beş rakamlı şekilde numaralandırılıyor. İlk harf, taşıtın çekiş tipini gösteriyor. Devamındaki ilk, ikinci ya da üçüncü rakamlar trenin beygir gücünü gösteriyor. Son iki ya da üç rakam ise taşıtın sıra numarasına işaret ediyor. Bu durumda E23030 için E harfi taşıtın elektrikle çalışan bir model olduğunu, 23 ile başlayan sayı beygir gücünü ve son olarak 30 sayısı da trenin sıra numarasını gösteriyor. E23000 tren seti modelinde 23001-23032 aralığında sıra numarasına sahip 32 farklı tren bulunuyor.
Peki tren seti sıra numaralarının aynı olması, trenlerin de aynı olduğu anlamına mı geliyor?
E23000 tren setinin model numarasını, sondaki iki rakam ise sıra numarasını gösteriyor. E23030 sıra nolu trenden bir tane olduğuna göre, Gaziray’ın açılışında görülen E23030 kodlu tren, daha önce Başkentray’da kullanılan tren ile aynı olabilir.
Gaziray’ın açılışındaki trenler geçici olarak Başkentray’dan kiralanmış
Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin ve Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Latif Karadağ, Gaziray’ın ilk olarak TCDD’den kiralanan trenlerle işletmeye açılacağını açıklamıştı.
Gaziray, Başkentray ve E23000 gibi anahtar kelimelerle arama yaptığımızda, Gaziray’da geçici olarak kullanılmak üzere Başkentray’dan tren setleri kiralanacağına dair basına yansıyan haberler de karşımıza çıkıyor:
Bunun üzerine, araştırmanın yönünü tren setlerinin kiralanma ihtimali üzerine çeviriyoruz.
Trenlerin temini ve üretimi hakkında daha fazla bilgiye ulaşmak için, trenlerinin üretim ihalesine erişmemiz gerekiyor. İhaleye EKAP’tan ulaşılamıyor fakat ihale hakkında basına yansıyan bazı bilgiler şunlar:
- İhaleye ön yeterlilik çağrısı, 5 Aralık 2019’da yayınlanmış. Ön başvurular 20 Şubat 2020’ye kadar alınmış.
- İhale’nin adı Gaziray Banliyo Hattı ve Hafifi Raylı Ulaşım Projesi için 8 adet Elektrikli Tren Setinin (32 Vagon) Tasarım, Temin ve Montajı (IDB-UTP-GAZ-G01) olarak geçiyor.
- İhale sonrası Türasaş ile Gaziantep Belediyesi arasındaki protokol Ocak 2021’de imzalanmış.
- İhaleyi Türasaş’ın aldığını, faaliyet raporlarından da doğrulamak mümkün (Syf.1).
TCDD’nin sitesinde yer alan bilgiye göre, Gaziray’da kullanılacak tren setlerini Türasaş üretecek. 23 Ocak 2021’de Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, Türasaş’ın ilk iki tren setini 24 ay, tüm setleri ise 28. ayın sonunda Gaziantep Büyükşehir Belediyesine teslim edeceğini açıklamış.
Bu durumda basına yansıyan setlerin teslim tarihinin 2023 Ocak-Haziran olduğu iddiası doğru. Gaziray 5 Kasım 2022’de faaliyete geçtiğine göre, Türasaş’ın üreteceği trenlerin teslim edilmesine yaklaşık üç ila yedi ay var.
“E23000, Gaziray, TCDD” gibi anahtar kelimelerle arama yaptığımızda, E23000 model tren setlerinin Gaziray için kiralama sözleşmesi karşımıza çıkıyor. Sözleşmeye göre, dört adet E23000 model tren setini Gaziray işletecek. Yani Gaziray’ın açılışındaki trenler, geçici olarak kullanılmak üzere Ankara’dan getirilmiş.
Teyit, konuyla ilgili bilgi almak için Gaziantep Belediyesi Ulaşım Birimine ulaştı. Yetkililer, ihale ve protokol belgesini iletemeyeceklerini söylese de 5 Kasım 2022’de Gaziray’ın açılışında kullanılan E23000 model tren setlerinin geçici olarak Ankara’dan getirildiğini doğruladı. Yetkiliye göre, Türasaş’ın üreteceği trenlerin tasarım aşaması tamamlandı ancak henüz Gaziantep Belediyesi’ne teslim edilmedi. Bir kısım tren setinin 2023 yılının ilk yarısında, kalanının da 2024’te teslim edilmesi bekleniyor.
Nitekim, Teyit’in talebiyle Gaziantep Belediyesi Basın Birimi bir de basın açıklaması iletti:
Setlerimiz üretilip firma tarafından Belediyemize teslim edilmesine müteakip kiralanan bu setler iade edilecektir.
Kamuoyuna saygı ile arz olunur.”
Ayrıca, 1 Eylül 2022’deki test sürüşünde kaydedilen videoda, Gaziray için Türasaş’ın üreteceği trenlerin henüz bitmediği ve o setler teslim edilene kadar Ankara’dan gelen dört setin kullanılacağı bilgisi paylaşılıyor.
Başkentray ve Gaziray’daki trenlerin dış görünüşleri aynı
Seri numaraları dışında, Başkentray’da kullanılan trenlerin tasarımıyla Gaziray’ın açılışındaki trenler birebir aynı. Trenin ön cephesindeki pencere açıklığı, sinyal lambaları ve trenin iskeletindeki oval yapı örtüşüyor. Yani E23030 seri numaralı tren, Başkentray’dan kiralandıktan sonra Gaziray’ın tasarımına uygun olacak şekilde kaplanmış.
Bahsi geçen trenlerin aynı olduğuna bir kanıt da, trenlerin dış kaplaması. 1 Eylül 2022’de yapılan Gaziray test sürüşünde kullanılan trenin üzerinde, Başkentray’ın kaplaması duruyor. Yani test sürüşünde üzerinde “Gaziray” yazan trenlerin, Başkentray’a ait olan dış kaplaması sökülmemiş. Mavi şeritler, Başkentray’ın tasarımına ait. Gaziray’ın açılışındaki trenlerinde ise altın sarısı Selçuklu yıldızı motifi var.
Teyit, konuyla ilgili bilgi almak için Ulaşım-İş Sendikası Başkanı Cihad Koray ile de görüştü. Cihad Koray E23000 model kodlu tren setinin, Başkentray’da kullanıldığını söyledi. Koray, Gaziray için elektrikli tren setlerinin Türasaş Sakarya Bölge Müdürlüğünde üretileceğini ancak henüz üretimin tamamlanmadığını belirtti. Cihad Koray’a göre Gaziray’ın açılışında Başkentray’da hizmet veren tren setlerinin kullanılması normal çünkü trenler TCDD’ye ait olduğu için trenler farklı lokasyonlarda kullanılabilir.
E23000 model tren setleri daha önce Başkentray, İzban ve Adaray’da kullanılmıştı.
Teyit ayrıca Türasaş ve TCDD’ye mail attı ve Ulaştırma Bakanlığına CİMER üzerinden bilgi edinme başvurusunda bulundu. Yetkililer henüz yanıt vermedi.
