Kasım2019’daIndependent Türkçe ve Balıkesir’de yerel medyaya yansıyan haberlerde AK Parti yönetimindeki büyükşehir belediyesinin, tarihi Zağanos Paşa Camisini ve birçok camiyi satışa çıkardığı iddiaları yer aldı.
15 Kasım 2019’da İYİ Parti milletvekili İsmail Ok’un meclis genel kuruluna taşıdığı iddia, çeşitli Facebooksayfaları tarafından da paylaşıldı. Bir sayfanın iddiayı içeren paylaşımı tek başına 2 bin 100 paylaşım ve yaklaşık bin 800 beğeni aldı.
Balıkesir’de Zağanos Paşa Camisi satışa çıkarılmadı. Zağanos Paşa Camisi’nin etrafında yer alan, Kuvayi Milliye Müzesi ve Saat Kulesi çevresindeki bazı araziler başta olmak üzere, pek çok arazinin Hazine’ye devredilmesi, 14 Kasım 2019’da büyükşehir meclisi gündemine geldi. Hazineye devir işlemi mecliste onaylandı. Ama Zağanos Paşa Camisi dahil olmasa da, tapu niteliği cami olan birçok arsanın yerel yönetimden merkezi idareye devri söz konusu. Cami arazilerinin yanında okul ve çeşitli arsalar da devrediliyor.
Satış işlemine Zağanos Paşa Camii alanının dahil olmadığı Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü’nün (TKGM) sağladığı parsel sorgulama sisteminden görülebiliyor. Cami arazisi Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından da 1986’da tescillenmiş.
Zağanos Paşa Camisi satışa çıkarılmadı
Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’nin internet sitesinden, meclis kararları ve gündemi arşivine ulaşılabiliyor. 14 Kasım 2019’daki toplantı gündeminin 34. maddesinde Zağanos Paşa Camisi’nin yer aldığı Karesi (Merkez) ilçesindeki bazı arazilerin Hazine’ye satışının oylanacağını görebiliyoruz.
Meclis görüşmesinin videosunu ise Gerçek Gündem yayımladı. Mecliste İYİ Parti, AK Parti ve Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) vekilleri arasındaki tartışma izlendiğinde, cami arazisinin satılmayacağı anlaşılıyor.
AK Parti Belediye Sözcüsü M. Birol Şahin, attığı tweetlerin birinde caminin tapusunu yayımladı.
Tapudaki parsel numarası olan “8637/10” Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün (TKGM) sağladığı parsel sorgulama sisteminden teyit edildiğinde, arazinin halen cami olarak kayıtlı olduğunu söyleyebiliyoruz.
Kültür Portalı’ndan cami arazisinin tescillendiği tarihi de görüyoruz. Cami ve bulunduğu arsa 1986’da Vakıflar Genel Müdürlüğü mülkiyetine geçmiş. AK Parti Belediye Sözcüsü Birol Şahin de, caminin etrafındaki satılması gündemde olan yerlerin 1986’da belediye yetkisine geçtiğini, bu alanların öncesinde zaten belediyenin olmadığını belirtmişti.
Şahin’in paylaşımlarından birinde, satılması düşünülen arsaların krokisi de var. Krokiden cami çevresindeki irili ufaklı alanların işaretlendiğini görebiliyoruz. Bu alanları parsel sorgulama sisteminde arattığımızda yaklaşık 200 metrekarelik bir alan buluyoruz.
Yukarıdaki krokide ismi geçen araziler
CHP’li ve İYİ Partili belediye meclisi üyelerinin endişesi, tapu devri işleminde “satış” ibaresinin bulunması. Fakat satış tapu devir belgesine internet üzerindeki açık kaynaklardan ulaşılamıyor.
Satışın yasal dayanağı ne?
Belediye meclisi ve TBMM’deki konuşmaların yanı sıra, ilgili meclis gündem maddesinden de cami yakınındaki arazilerin 6183 sayılı kanun gereği satıldığı görülebiliyor. Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, kamu alacaklarının takip ve tahsil esaslarını düzenliyor.
Yukarıda İsmail Ok’un bizle paylaştığı resmi yazıdan belediye meclisinde yapılan oylamayla kabul edilen devir işleminin sebebinin Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun olduğu anlaşılıyor.
Bu kanuna göre belediyeler borçları karşılığında niteliği daha önce hazineye ait olan malları devredebiliyorlar. Büyükşehir Belediyesi Kanunu’na göre buna karar verecek belediye organı ise meclisler. Amme Alacakları Tahsil Usulü Kanunu’nun ilgili maddesine göre de üzerinde takyidat yani üçüncü kişilerin gayrimenkûller üzerinde herhangi bir kullanma hakkı yoksa, araziler satış yoluyla devredilebiliyor. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi de bu işlemi yapmış.
Zağanos Paşa Camii dışında pek çok arazi, satış yoluyla Hazine’ye devredilmiş
Teyit, İsmail Ok’a ulaşarak belediyenin işleminin gerekçelerini açıkladığı resmi yazıya ulaştı. Yazıdan tek tek satılan arsalar ve satış işleminin dayanağı mevzuat da görülebiliyor.
Yazıda toplam 43 parselde yaklaşık 42 bin 565 metrekarelik alanın satışından bahsediliyor. Karesi ve Altıneylül ilçelerinde görülebilen parseller, TKGM parsel sorgulama ekranından kontrol edilebilir.
Belgede satışlar kapsamında niteliği sadece “arsa” olanların yanı sıra, “cami” olanların da olduğu görülebilir; ama tapuda cami olarak görünenlerin arazilerin bulundukları konumlar Google Haritalar ve Google Earth Pro’da kontrol edildiğinde karşımıza ibadethane olarak kullanılan cami yapıları çıkmıyor. Devrin gerekçesi olarak mevzuatta ekonomik canlanma kaydediliyor. Halihazırda cami olmayan araziler bu sebeplerle satılmak istenmiş olabilir.
Satışa çıkarılmış bazı cami, okul ve askeri alanlar şöyle:
İmam Birgivi Camisi, Hacı Sami ve Hasibe Kozan Camisi ve Hacı Halil Özöğretmen Camisi
Adı bilinmeyen cami arazisi:
Yukarıdaki arazi tapuda cami olarak görünse de Google Earth Pro’dan bakıldığında belirlenen parselde herhangi bir camiye rastlamıyoruz. İlçedeki camilerin isimlerinin yer aldığı listede de aşağıdaki adreste bir cami gözükmüyor.
Şeyh İsmail Camisi, Tezger Camisi
Adı bilinmeyen bir okul arazisi:
Okul arsası olarak ayrılmış başka bir parsel Google Haritalar’da kontrol edildiğinde herhangi bir okula rastlamıyoruz.
Askeri arazi:
Yani Zağanos Paşa Camisi arazisinin kendisi satılmasa da, birçok cami, okul ve askeri arazi yerel yönetimin borçları karşılığında merkezi idareye devredildi.
Satış işlemi belediye meclisinde tartışmalara sebep oldu
Satışın kabul edildiği meclis görüşmesinin videosu yayımlandı. Mecliste İYİ Parti, AK Parti ve Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) vekilleri arasındaki tartışma izlendiğinde zaten cami arazisinin satılmayacağı anlaşılıyor.
Meclis tartışması videosu izlendiğinde, toplantıda ilgili madde oylanırken üyeler arası tartışma çıktığı görülüyor. CHP’liler Zağnos Paşa Camisi, Saat Kulesi ve Kuvayi Milliye Müzesi’nin Balıkesir’in sembolü olduğunu belirterek, bu bölgelerdeki devrin ya da satışın kamuoyuna anlatılamayacağını ifade ediyor ve konunun gündemden çıkarılmasını istiyor. İYİ Partili Özgür Çelebioğlu ise “Nereyi satarsak satalım, bu evrakta satış yazıyor. Zağnos Paşa Camii’nin avlusundaki 300 metrekare küsürlük yer de, Saat Kulesi de Kuvayi Milliye Müzesi… Adı satış bunun, ister Maliye’ye satın, ister başka yere satın. Ben belediye meclisi üyesi olarak bunu kabul etmiyorum” diyor.
Tartışmalar sonunda Hazine’ye devir için satış işlemi oylanıyor ve işlem meclis çoğunluğuyla kabul ediliyor.
Arsa niteliğinin değişip değişmediği belli değil
Belediye AK Parti grubu sözcüsü Birol Şahin, caminin satılmadığını hem bir YouTube videosu, hem de toplantıdan sonra attığı tweetlerle ifade etti. Şahin’in söyledikleri Yeni Şafak’ta “AK Parti cami satıyor yalanı” başlığı ile yer aldı.
Karesi İlçesi E-İmar uygulamaları incelendiğinde de cami, müze ve saat kulesinin arazi niteliklerinde şimdilik bir değişim görülemiyor. Hem belediyelerin e-imar uygulamalarının, hem de parsel sorgulama sisteminin ne sıklıkta güncellendiğini bilmediğimizi de akılda tutmak gerekiyor. Yani arsa niteliğinin satış işlemi sonucu değişip değişmediğini şimdilik bilemiyoruz.
Camiler kime ait?
İnşa edildikleri taşınmazların mülkiyetine bakılmaksızın tüm cami ve mescitler Diyanet'in izniyle ibadete açılıyor. Bir caminin tapu kaydı başlangıçta özel kişilerin üzerine olabiliyor. Sonrasında bir devir işlemi gerekiyor. Diyanet İşleri Başkanlığının kurucu kanun metnine göre, yapılması planlanan camiye inşaat ruhsatı verilebilmesi için, mülkiyetinin Hazine, Vakıflar Genel Müdürlüğü, belediye, köy tüzel kişiliği gibi kamu kuruluşlarına veya Diyanet vakıflarından birine devir şartı aranıyor.
Zağanos Paşa Camisi’nin de tapu belgesine göre, Zağanos Mehmet Paşa Vakfı’na ait. Yani caminin sahibi Vakıflar Genel Müdürlüğü.
Belediye meclisi ve TBMM’deki konuşmaların yanı sıra, ilgili meclis gündem maddesinden de cami yakınındaki arazilerin 6183 sayılı kanun gereği satıldığı görülebiliyor. Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, kamu alacaklarının takip ve tahsil esaslarını düzenliyor.
Yukarıda İsmail Ok’un bizle paylaştığı resmi yazıdan belediye meclisinde yapılan oylamayla kabul edilen devir işleminin sebebinin Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun olduğu anlaşılıyor. Bu kanuna göre belediyeler borçları karşılığında niteliği daha önce hazineye ait olan malları devredebiliyorlar. Büyükşehir Belediyesi Kanunu’na göre buna karar verecek belediye organı ise meclisler. Amme Alacakları Tahsil Usulü Kanunu’nun ilgili maddesine göre de üzerinde takyidat yani üçüncü kişilerin gayrimenkûller üzerinde herhangi bir kullanma hakkı yoksa, araziler satış yoluyla devredilebiliyor. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi de bu işlemi yapmış.
Sonuç olarak Balıkesir’de Zağanos Paşa Camisi satışa çıkarılmadı. Zağanos Paşa Camisi’nin etrafında yer alan, Kuvayi Milliye Müzesi ve Saat Kulesi, başka cami arazileri ve bir okul arazisi başta olmak üzere, pek çok arazinin Hazine’ye devredilmesi, 14 Kasım 2019’da büyükşehir meclisi gündemine geldi. Hazineye devir işlemi mecliste onaylandı. Yani Zağanos Paşa Camisi arazisinin kendisi satılmasa da, birçok cami, okul ve askeri arazi yerel yönetimin borçları karşılığında merkezi idareye devredildi.
Belediyeye yazılan ve satışı anlatan resmi bir yazıya ulaşan Teyit, toplam 43 parselde yaklaşık 42 bin 565 metrekarelik alanın satışından bahsedildiğini öğrendi. Bu alanlar parsel sorgulama sisteminden görülebiliyor. Fakat bazı arsaların niteliği cami iken uydu görüntülerine bakıldığında o arsalarda herhangi bir camiye rastlanmıyor.
Söz konusu arazilerin satılmasının sebebi ise belediyenin borçlarının olması. Mevzuat bu duruma el veriyor. Satış işlemi, Balıkesir Büyükşehir Belediyesi meclisinde tartışmalara sebep oldu. İsmail Ok konuyu TBMM gündemine de taşıdı.
