Sosyal medyada yaygın olarak paylaşılan, Teyit’e de ihbar olarak gelen bir iletide, polislere aynasız denmeye başlanmasının hikayesi olduğu iddia edilen bir içerik yer aldı. Buna göre polisleri ifade etmekte kullanılan argo aynasız tabiri, 1970 yılında üretilmeye başlayan ve sağ dikiz aynası olmayan Renault 12 TS modeli nedeniyle kullanılmaya başlanmıştı. Twitter’da paylaşılan içerik 27 bine yakın beğeni ve 3 bine yakın retweet aldı. Aynı gönderi başka kullanıcılar tarafından da paylaşıldı.
Tabir 1970'lerin öncesine dayanıyor
Aynasız tabirini incelediğimizde, kelimenin hikayesinin 1889’a kadar uzandığını görüyoruz. Argo tabir o zamanlar yakışıksız, biçimsiz anlamında kullanılıyormuş. Nişanyan Sözlük’e göre, aynasız kavramının polisler için kullanımına ise 1932 gibi erken bir tarihten örnekler var.
Sözlükte yer alan Osman Cemal Kaygılı'nın Argo Lugatı incelendiğinde de aynasız kelimesinin polis, taharri (soruşturma) memuru olarak tanımlandığı görülebiliyor.
Ferit Devellioğlu’nun 1955 tarihli Türk Argosu kitabında da polis ve zabıta memuru için aynasız tabirinin yer aldığı görülebiliyor.
Reşad Ekrem Koçu’nun 1960 yılında yayımlanan İstanbul Ansiklopedisi’nin üçüncü cildinde de (sf. 240) aynasız sözcüğünün 1970’lerden önce kullanıldığını anlayabiliyoruz.
Aynasız tabirinin kullanımına ve kaynağına ilişkin tarihi belgelerde de araştırma yapıldı. Teyit, bu konuyla ilgili uzmanlara da danıştı. Fakat, kelimenin kaynağı ve hangi dönemde ortaya çıktığına dair kesin bir bilgiye ulaşılamadı.
Osmanlı İmparatorluğu'nda bugünkü anlamıyla ilk polis teşkilatının kuruluşuysa 1845 yılına dayanıyor.
Aynasız arabalar 1970’lerden önce de vardı
Aynasız arabalar ne dünya ne de Türkiye’de 1970’li yıllarda satılmaya başladı. 1950’lerin ortalarından 1980’lerin sonlarına çeşitli sağ aynasız arabalar üretildi. 1954 Chevrolet Bel Air Sedan ve 1960 Volkswagen arabalarında sağ ayna yoktu.
1971 yılında polislerin eğitiminde kullanılan arabalardan biri olan Volkswagen’lerde sağ ayna vardı.
Dünyanın farklı yerlerinde de sağ aynası olmayan polis arabalarına rastlamak mümkün.
1976 yılında İtalyan polisine ait bir araba
Amerika Birleşik Devletleri de bunlardan biri. 1987 yılında vizyona giren Polis Akademisi 4: Vatandaşlar Devriyede filminin 17. dakikasında sağ aynası olmayan bir polis arabası görebiliyoruz.
Sonuç olarak, Türkiye’de polislere aynasız denmesinin sebebi, 1970 yılında üretilen sağ aynası olmayan Renault marka otomobilleri kullanmaları değildi. Tabir 1970 yılından önce de kullanılıyordu. O yıllarda Türkiye’de aynası olan veya olmayan, sivil arabalar veya polis arabaları vardı. İddia yanlış bilginin en yaygın yedi türünden uydurmaya örnek.
