Gazeteci Soner Yalçın, Kasım 2019’da piyasaya sürülen Kara Kutu: Yüzleşme Vakti isimli kitabında bir alıntıya yer vererek erkek ve kadında kısırlığın en önemli nedeninin aşılar olduğunu belirti.
Covid-19 salgınına paralel olarak geliştirilen aşıların gündem olmasından sonra ise Yalçın, 9 Aralık 2020’de “Modern mandacılık” başlıklı yeni bir yazı kaleme alarak bu iddiayı kendi ağzından da dillendirdi.
Aşıların kısırlığa yol açtığı iddiası, yıllar içinde tetanos, difteri, boğmaca, HPV ve menenjit aşılarıyla ilgili tereddütlere sebep oldu. Ancak bu iddia hiçbir zaman bilimsel temellere dayandırılmadı ve bugün hala çeşitli yollarla kendine kamuoyunda yer bulmaya devam ediyor.
2018’de Allison L. Naleway yönetiminde gerçekleşen çalışma, TaDP (Difteri, boğmaca, tetanos karma aşısı), HPV aşısı, menenjit aşısı ve grip aşısının kısırlıkla herhangi bir ilişkisi bulunmadığını, 11-34 yaş arasındaki 199 bin 78 hastadan alınan sonuçlarla ortaya koydu. Araştırmaya göre 2006 ila 2014 yıllarında edinilen sonuçlar, aşılanan bireylerin kısırlık oranlarında diğerlerine göre dikkate değer bir fark olmadığını gösterdi.
Kadın ve erkeklerde görülebilen, genital siğil olarak bilinen HPV aşısının (Human papilloma virus) kısırlıkla olan ilişkileri farklı araştırmalara da konu olmuş. Mayıs 2020’de yayınlanan bir araştırmaya göre ABD’de 18 ila 33 yaş kadınlarda HPV aşısı ve kısırlık arasında pozitif bir ilişkiye rastlanmamış. Benzer şekilde WHO’da yer alan bir araştırmaya göre de HPV aşısı ile doğurganlık arasında bir ilişki yok.
Kısırlığın en önemli sebeplerinden birinin aşılar olduğu iddiası, aşıların yaygınlaştığı yakın geçmiş boyunca farklı coğrafyalarda rastlanan inanışlardan biri. Bugün görece az dillendirilse de bu görüş yakın tarihin ciddi sağlık trajedilerinden birinin sebebi oldu. Nijerya’da 2003-2004 yıllarındaki çocuk felci salgınında ülkenin kuzeyinde bulunan Kano eyaletinde İslami önderler, aşıların kısırlığa neden olduğunu, “bölgede nüfusun artmasını istemeyen Batılıların bir komplosu olarak zehir içerdiğini" söylemişlerdi. Aşı programının sekiz ay boyunca durdurulmasından sonra bölgede, 197’si Nijerya’da olmak üzere, 237 çocuk felci vakası rapor edildi.
Covid-19 salgınıyla beraber geliştirilen ve bazı ülkelerde kullanım onayı alan aşıların da kısırlık yaptığına dair iddialar bu süreçte dolaşıma girdi. Ancak Pfizer’ın geliştirdiği geliştirdiği aşının kısırlığa yol açacağına dair bir kanıt şimdilik yok.
Kısırlığın bilimsel sebepleri arasında aşılar yok
Erkeklerde kısırlık, sperm sayısı ve hareketinin azalması, spermin yapısal problemleri, menide hiç sperm hücresinin olmaması, kanal tıkanıklıkları gibi sebeplere ve cinsel fonksiyon bozukluklarına bağlı. Çocukluk çağında geçirilen ateşli hastalıklar ve ergenlikte kabakulak gibi hastalıklar da bunlar arasında. Buradan yola çıkarak, aşı olmanın değil aşı olmamanın kısırlıkla ilgili olabileceği söylenebilir.
Kadınlarda kısırlık nedenleri arasında ise, tüplerde tahribat veya tıkanıklık, azalmış yumurtalık rezervi, fallop tüplerinin tıkanıklığı ya da yapışıklığı, geçirilmiş enfeksiyonlar ya da karın içi operasyonlar var. Yumurtlama bozuklukları, erken menopoz, rahim miyomları ve tiroid problemleri de kısırlığa neden olabiliyor.
Sonuç olarak bu inanış uzun süredir devam etse de bilimsel olarak aşıların kısırlığa neden olduğunu gösteren herhangi bir çalışma bulunmuyor.
