Uğur Şahin’in Deutsche Welle ile yaptığı röportajda ekip arkadaşlarının ve kendisinin aşı olmasının yasak olduğunu anlatması, aşı karşıtı söylemlerle yayıldı. Ekibin aşı olamaması, aşının zararlı olduğu yargısıyla bağdaştırıldı ve ekibin aşıyı asla olmayacağı sanıldı. Aynı iddia Uğur Şahin'in başka bir röportajına dayanılarak da dile getirildi.
Kimin önce aşı olacağına devlet karar veriyor
Sosyal medyada yayılan video, BioNTech CEO’su Uğur Şahin’in DW ile yaptığı bir röportajdan alınmış. Yaklaşık sekiz buçuk dakikalık röportajda, Şahin aşı çalışmaları üzerinde soruları cevaplıyor. Muhabir kendisinin neden henüz aşı olmadığını sorunca şu cevabı veriyor:
“Şu anda yasal olarak aşı yaptırmama izin verilmiyor. Elbette bunu mümkün kılmayı düşünüyoruz. İş arkadaşlarımızın ve partnerlerimizin aşı olması bizim için daha önemli. Bu yüzden hedefimiz 2021’de 1,3 milyardan fazla doz üretmek ve bu sadece 7/24, gerçekten hiç kesinti olmadan çalışmaya devam edersek yapılabilir. İş arkadaşlarımızı ve ekip üyelerimizi Covid-19 enfeksiyonundan koruduğumuzdan emin olmalıyız. Çünkü bu, kesinti, gecikme ve aşı dozlarının boşa harcanması anlamına gelecektir. Bu nedenle bizi destekleyen işbirliği yaptığımız ortaklarımız ve ekip üyelerimize Avrupa’ya sunulan kontenjandan bağımsız olarak fazladan bir parti sunmayı düşünüyoruz.”
Yani Şahin, olağan şartlarda sıra kendilerine gelmemiş olsa da, üretimin devam edebilmesi için şirket çalışanlarının aşı öncelik listesine alınması için çabalanacağını ifade ediyor.
Muhabirin konuyu açıklığa kavuşturmak istemesi üzerine ise Şahin şöyle devam ediyor:
“Çünkü yüksek bir öncelik söz konusu olduğunu biliyorsunuz. Aşının öncelik listesinin dışına alınmasına izin verilmiyor. Ayrıca bir başka önemli nokta, klinik araştırmalara katılmamıza bile izin verilmedi. Çünkü yasa gereği şirket çalışanlarını bu tür denemelere dahil etmek mümkün değil, ki bu gerçekten iyi. Ancak şimdi tüm şirketlerimizin ve ekiplerimizin işlevselliğini sağlamak için ihtiyaç duyduğumuz daha önemli bir sorunla başa çıkmak zorundayız ve bu nedenle buna ihtiyaç var. Bunun için yasal ve adil bir çözüm bulacağımızı düşünüyorum.”
Aşılar öncelik sırasına göre uygulanıyor
Şahin ve ekibi şu an Almanya'da. Almanya öncelikli olarak 80 yaş ve üzeri vatandaşlar, sağlık çalışanları ve bakım evi çalışanlarını aşılayacak. Uygulama daha sonra ikinci ve üçüncü öncelik gruplarına genişletilecek. İkinci grupta 60 yaş ve üzeri, üçüncü grupta da eğitimciler ile perakende çalışanları dahil olacak. İlk grubun aşılanmasının Mart sonuna, tüm vatandaşların aşılanmasının ise yıl sonuna kadar tamamlanması hedefleniyor.
Şahin ve ekip üyeleri de tıpkı diğer vatandaşlar gibi kendi grubunun sırası geldiğinde aşı olabilecek. Benzer bir önceliklendirme Türkiye’de de geçerli. Bunun için E-Nabız üzerinden yürütülecek bir aşı sırası uygulamasının devreye sokulması planlanıyor.
Deneylere katılamamaları ise denek kabul kriterlerinden kaynaklanıyor. Aşı çalışmalarını yürüten şirketlerin çalışanlarının denemelere katılamamasına neden olan kriterin nedeni ise, bilimsel tarafsızlığı garanti altına almak ve olası çıkar çatışmalarından kaçınmak. Örneğin Pfizer’ın sitesinde araştırma ile alakalı bir grup personelin ve ailelerinin deneylere katılamayacağı belirtiliyor. BioNTech, aşı çalışmalarını Pfizer ile yürütüyor. Ayrıca, araştırmacıların kendi çalışmaları içinde denek olarak yer alması, etik sorunlar doğuruyor. Sonuçlarda çıkar ilişkisi olmaması, çalışmaların güveni için çok önemli. İnsan üzerindeki tıbbi araştırmalarla ilgili sınırların belirlendiği 1964 tarihli Helsinki Bildirgesi’nde bu ilkenin önemi dile getiriliyor.
Ancak aşı artık izin aldı ve Almanya’da da ilk aşılama yapıldı. Şahin BioNTech çalışanlarının bu olağan aşılamada üretimdeki kritik rollerinden ötürü aşılama öncelik listesine alınması için bir çözüm bulmaktan söz ediyor. Yani kurum çalışanlarını aşılatmamaya değil, aşılatmaya çalışıyor.
Uğur Şahin ve Özlem Türeci Mart 2021'de aşılarının ilk dozlarını oldu
Uğur Şahin ve Özlem Türeci, Bild'a verdikleri 19 Mart 2021 tarihli röportajda aşılarının ilk dozunu olduklarını belirttiler. Doğruluk Payı da Uğur Şahin'in aşı olmadığı iddiasını yanlışladı.
Aralık 2020 tarihli röportaj 2021'de güncel sanıldı
Kasım 2021'de Hürriyet'te yayınlanan "Koronavirüs aşısını geliştiren Uğur Şahin ile Dr. Özlem Türeci neden aşı olmadı? İşte merak edilen sorunun cevabı..." başlıklı haberde, iddia yeniden gündeme geldi. Teyit'e de şüpheli bilgi bildirimi olarak iletilen haberde Türeci'nin "Sway" isimli podcast katıldığı ve bu yayında henüz kendilerine aşı yapılmadığını söylediği yazıyor. Ancak bu podcast yayını güncel değil.
New York Times Opinion'ın bir yayını olan Sway bölümü Aralık 2020'de yayınlanmış. Üstelik Hürriyet de Aralık 2020'de bu bölümü haberleştirmiş. Bu haberin Kasım 2021'de güncellendiği de görülüyor. İlgili podcast bölümü New York Times'ın sitesinde de yayınlanmış. Podcastte konuşulanlara dair yazılı metne de ulaşmak mümkün. O tarihte neden aşı olamadıklarını Uğur Şahin'in burada açıkladığı görülüyor.
Özlem Türeci ve Uğur Şahin podcastin yayınlandığı tarihten sonra aşı oldu.
