Sosyal medyada dolaşıma giren bir iddiaya göre özellikle sıcaklarda park halindeki araçların içinde yüksek oranda benzen (hidrokarbon) gazı birikiyor. Araca biner binmez pencereleri açmadan klima çalıştırılırsa bu yoğun gazın solunması ölümcül sonuçlara yol açabilir.
Bazı haber sitelerinde ve sosyal medyada sıkça paylaşılan iddia şu şekilde:
Araç gölgedeyken 400-800 mg aralığında olan benzen (hidrokarbon) miktarı, 16 dereceden daha sıcak havalarda güneşin altındayken 2000-4000 mg'a ulaşabiliyor. Sıcağın altında ısınan otomobilimize binip klimayı çalıştırdığımız zaman bu benzeni fark etmeden teneffüs etmiş oluyoruz ki bu hava bazı durumlarda insanları zehirleyebilecek kadar tehlikeli oluyor. Soluduğumuz bu hava, doğrudan böbrekleri, ciğerleri ve kemikdokuyu etkiliyor.
Bu nedenle sağlık uzmanları, araca ilk kez bindiğimiz zaman klimadan önce camları açarak arabayı havalandırmamız gerektiğini ifade ediyor. Böylece olası tehdit içeren bu hava, camlardan dışarı çıkmış oluyor ve sağlığımızı tehlikeye sokmuyor.
Google’da iddiayla ilgili yapılan bir araştırmayla bu bilgilerin tercüme edildiği metne ulaşmak mümkün. Metinden alıntılanan bir bölüm Google’da 1990-2008 yılları arasında aratıldığında ise ulaşılabilen en eski kaynak 2005’e ait. Faqing.org forumunda paylaşılan iddia daha sonra birçok blog ve forumda paylaşılıyor. Bazı kullanıcılar paylaşımlarında iddianın okudukları bir e-posta olduğunu belirtiyor fakat e-posta’nın kaynağı belirtilmiyor.
Amerika Kanser Topluluğu: İddiayı doğrulayacak araştırma bulamadık
American Cancer Society’nin (Amerika Kanser Topluluğu) resmi blog sayfasında da bir uzmanın yazısında bu iddiadan bahsediliyor. Ancak metinde iddianın doğrulanabileceğiyle ilgili yeterli delil bulunmadığı belirtiliyor.
Ayrıca iddianın hem Türkçe tercümesinde hem de İngilizce'sinde birim hatası bulunuyor. Bir gaz ölçümünde hacim ya da yoğunluk (özkütle) birimi kullanılması gerekirken, Türkçe tercümede kütle ölçüm birimi miligram (mg), İngilizcede ise alan birimi fitkare kullanılmış. Eğer arabanın içindeki benzenin hacmi kastediliyorsa uluslararası standart birimleri ile m^3 (veya türevleri), yoğunluğu kastediliyorsa kg/m^3 (veya türevleri) kullanılması gerekiyordu. Ancak İngilizce metin bir araştırmayı temel aldığını belirtiyor fakat iddianın bulunduğu araştırmayla ilgili bir kaynağa ulaşmak mümkün değil. Birimlerin, bilgi aktarılırken yanlış yazılma ihtimali olsa da bu şüphenin test edebileceği delil de ne yazık ki hakkında hiçbir bilgi verilmeyen araştırmanın kendisi.
Arabaların içindeki hava bileşenleri ve hava kalitesiyle ilgili bazı araştırmalara ulaşmak mümkün. Bunlardan biri hakemli dergi Environmental Science & Technology’deki Toxicity of Parked Motor Vehicle Indoor Air (Park Halindeki Bir Aracın İçindeki Havanın Toksitliği) başlıklı araştırma. Araştırmada bir yeni bir de üç yıllık araç aynı süre boyunca 14 bin W ışığa maruz bırakılıyor. Araştırmanın ölçümlerine göre park etmiş bir arabanın içindeki havada ölümcül bir tehlike bulunmuyor. Fakat bu araştırmanın yayınlanma tarihi, iddianın ortaya çıkışından en az iki sene sonra, 2007 yılında.
2011’de yayınlanan Car indoor air pollution - analysis of potential sources (Araba içi hava kirliliği - analiz ve potansiyel kaynaklar) başlıklı araştırmada da özel olarak arabanın içinde bulunan benzen yoğunluğunun zararından bahsedilmiyor. Araştırma sadece arabaların içindeki hava kirliliğini değil araba galerilerindeki hava kirliliğini de kapsıyor. Araştırmada galerilerin havalarındaki benzen miktarının metreküp başına 11 mikrogramla (μg) 93,2 mikrogram (μg) arasında değiştiği tespit ediliyor. Araştırmaya hakemli yayın yapan The National Center for Biotechnology (Ulusal Biyoteknoloji Merkezi - NCBI) websitesinden ulaşılabilir.
NCBI’da yayınlanan bir başka araştırma sürücülerin maruz kaldığı benzen nedenli risklerin belirlenmesine yönelik çalışmaların devam etmesi gerektiği sonucuna varıyor. Ancak makalede araçların içindeki benzen oranlarının metreküp başına 0,013 miligram (mg) ile 0,56 miligram (mg) arasında olduğu belirtiliyor. Bu da iddiada geçenin çok altında kalıyor. Sık aralıklarla maruz kalındığında sağlık riski oluşturabilecek oranlar olduğunu kanıtlayacak yeterli araştırmaya ulaşmak ise mümkün değil.
Benzene yüksek dozda maruz kalmanın kanser riski taşıdığı Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Kanserle Mücadeleyi Destekleme Derneği’nin websitelerinden doğrulanabilir. Bazı araştırmalara göre ise direkt benzenle ilgili olmasa da arabanızın içinde sağlığınızı riske atacak bileşikler olması mümkün gözüküyor. Özellikle sıcak havalarda aracınıza girdikten sonra maruz kaldığınız benzenin ölümcül olduğuna dair kesin bir araştırma bulunmasa da yüksek dozda benzenin insan sağlığını tehdit ettiği birçok kaynaktan doğrulanabilir. Ancak bu iddiada belirtilen tehlikeler için daha çok araştırma gerekiyor.
