Sosyal medyada paylaşılan bir iddiaya göre, Ankara Büyükşehir Belediyesi (ABB) Ankara’da sokakta kağıt toplayan kişilerin tümünü sigortalı geri dönüşüm işçisi yaptı.
Twitter’da bir kişi tarafından da paylaşılan iddia, şimdiye kadar yaklaşık 6 bin 500 retweet ve 55 bin 600 beğeni aldı.
İddia doğru değil. Ankara sokaklarında kağıt toplayan bazı kişilerin belediyenin geri dönüşüm hizmeti kapsamında sigortalı işçi yapıldığı doğru. Ancak iddia konusu uygulama, büyükşehir belediyesinde değil, 2016’da Çankaya Belediyesi sınırları içerisinde başladı. Büyükşehir belediyelerinin atık toplama yetkisi bulunmuyor.
Çankaya Belediyesi ise geri dönüşüm atığı toplama işini Çevre ve Şehircilik Bakanlığından lisanslı şirketlere yaptırıyor; yani sigortalı işçiler, birer belediye çalışanı değil. Çankaya’daki geri dönüşüm projesi kapsamında başlayan uygulama kapsamında bir lisanslı şirket bünyesinde sigortalı çalışan kişi sayısı şu an için 100’e yakın.
ABB’nin atık toplama yetkisi yok
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun yedinci maddesinde büyükşehir katı atık yönetim planına uygun olarak, katı atıkları “toplama” ve aktarma istasyonuna taşıma görevi ilçe belediyelerine verilmiş. Büyükşehrin göreviyse, toplanan atıkları aktarma istasyonundan geri kazanım veya bertaraf sahalarına taşımaktan ibaret. Yani büyükşehir belediyesi dönüştürülecek katı atıkları toplaması için personel çalıştıramaz.
Çankaya Belediyesi de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın oluşturduğu, Ambalaj Atıkları Yönetim Planı Formatı doğrultusunda Çankaya Geri Kazanım Projesi başlatarak ilçedeki 124 mahallede geri dönüştürülecek katı atıkları toplamaya başlamış. Bu atıklar bakanlıktan lisanslı iki şirket tarafından toplanıyor.
Politikyol’da 21 Haziran 2016’da yer alan bir haberde Çankaya’da kağıt toplayan kişilerin bir eğitimden geçerek sigortalı geri dönüşüm işçisi olduğu belirtilmiş. Haberdeki bilgilerden yola çıkarak uygulamanın Ankara’da Çankaya Belediyesi tarafından 2016’da başlatıldığı söylenebilir. Yani iddia konusu uygulama, ABB tarafından başlatılmış değil.
Teyit konu hakkında daha fazla bilgi almak için Geri Dönüşüm İşçileri Derneği Başkanı Dinçer Mendillioğlu ile görüştü. Mendillioğlu kağıt toplayanların ilk olarak 2016’da sigortalı çalışan olduğu ve uygulamanın mevzuat gereği ABB ile ilişkili olmayacağını doğruladı.
Kağıt toplama işi özel bir şirket tarafından gerçekleştiriliyor
Mendillioğlu kağıt toplayan kişilerin bakanlık lisanslı şirketin sözleşmeli işçileri olduğunu da belirtti. Yani işçiler belediye çalışanı değil. Mendillioğlu işçi olacak kişilerin Geri Dönüşüm İşçileri Derneği tarafından tespit edilip yönlendirildiğini de açıkladı. Yani kağıt toplayan kişilere ulaşıp onların sigortalı çalışan durumuna gelmelerini sağlamak da şu an için ABB ya da Çankaya Belediyesi’nin işi değil.
Dinçer Mendillioğlu, 2016’dan beri iddia konusu uygulama kapsamında 100’e yakın kişinin sigortalı olduğunu da ekledi. Ankara’daki kağıt toplayanların hepsinin sigortalı olduğu iddiası da bu yüzden doğru değil denebilir.
Çankaya Belediyesi’nin internet sitesinden, geri dönüşüm atığı toplama işinin Alkın Kağıtçılık tarafından yürütüldüğü görülebiliyor. Alkın Kağıtçılık’ın Twitter hesabından da Ankara’daki ilçe belediyeleri ile atık toplama konusunda çalışıldığı görülebiliyor. Teyit, Alkın Kağıtçılık’a ulaştı ve proje kapsamında eskiden kağıt toplayıcısı olarak çalışan bazı kişilerin artık şirket çalışanı olduğu bilgisini edindi. Milliyet’te 2016 yılında yer alan bir haberde de Çankaya Belediyesi’nin atık toplama işinin bazı şirketler aracılığıyla gerçekleştiği ifade edilmiş.
BirGün’de 31 Ekim 2019’da yer alan bir haberden, Çankaya’daki uygulama hakkında bilgi almak için belediyeye ulaşıldığını öğreniyoruz. Haberde yer alan Çevre Koruma ve Kontrol Müdürü Kudret Altuntaş’ın ifadeleri şöyle:“Bu projeyi toplumsal ve sağlıklı kentler kapsamında ilk defa biz başlattık. Tonlarca kâğıt, karton, plastik, metal ve cam gibi ürünleri geri dönüştürerek büyük tasarruflar sağladık. Fakat ilçe belediyesi olduğumuz için projeyi büyütmekte zorlanıyoruz. Bakanlık inisiyatif alıp dönüşüm tesislerini yaygınlaştırmalı.”
Kaynak: BirGün
Bazı sosyal medya kullanıcıları yakın tarihli bu haberi görüp, iddia konusu uygulamayı ABB’ye yormuş olabilirler.
Kağıt toplayıcıları güvenceli bir işe kavuşmuş
Teyit, iddia konusu uygulama kapsamında Alkın Kağıtçılık çalışanı Hacı Karaman’a da ulaştı. Hacı Karaman yıllardır kağıt toplayıcısı olarak sokaklarda çalıştıktan sonra iki buçuk yıl önce sigortalı şirket çalışanı haline geldiğini Teyit ile paylaştı. Karaman, altı kardeşi olduğunu ve hepsini okutabildiğini de belirtti.
Ankara sokaklarında güvencesiz koşullarda çalışan kaç kağıt toplayıcısı olduğu belirsiz. Hacı Karaman Ankara’da binin üzerinde kağıt toplayıcısı olabileceğini söyledi. Karaman şirkette halihazırda aynı statüde 60 ila 70 arkadaşı bulunduğunu da ekledi. Karaman’ın verdiği bilgiye göre sözleşmeler her yıl yenileniyor ve şirket kendisine uygulamanın büyüyerek devam edeceğini söylemiş.
Hacı Karaman’ın Teyit ile paylaştığı fotoğraflarda, şirketin kağıt toplama araçlarının üzerinde Çankaya Belediyesi logosu görülebiliyor.
Sonuç olarak Ankara sokaklarında kağıt toplayan bazı kişilerin belediyenin geri dönüşüm hizmeti kapsamında sigortalı işçi olduğu doğru. Ancak iddia konusu uygulama Ankara’da 2016’da Çankaya Belediyesi sınırlarında başladı, ABB’de değil. Bunun sebebi ilgili kanuna göre büyükşehir belediyelerinin atık toplama yetkilerinin olmaması. Çankaya Belediyesi de söz konusu işi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lisanslı atık şirketlerine yaptırıyor, şu an için kağıt toplayıcıları sözleşmeye alan şirket ise Alkın Kağıtçılık.
Sigortalı işçiler belediye çalışanı değil şirket çalışanı ve uygulama kapsamında Ankara’da 100’e yakın kağıt toplayıcı istihdam edildi. Teyit’in görüştüğü bir çalışan uygulama sayesinde güvenceli bir işte çalışabildiğini belirtti. İddia, yanlış bilginin en yaygın yedi türünden “çarpıtma”ya örnek gösterilebilir.
