Sosyal medyada paylaşılan bazı gönderilerde, Amerika'da Sandra isimli bir orangutanın, Covid-19 tehlikesi yüzünden sürekli ellerini yıkayan bakıcılarını görünce ellerini yıkamaya başladığı iddia edildi. Bu gönderilerden yalnız biri yaklaşık 6 bin 400 beğeni aldı.
Video 5 Nisan 2020 tarihinde Show TV Ana Haber bülteninde de yer aldı.
Ancak iddia doğru değil. Video,koronavirüs salgını başlamadan önce, Kasım 2019’da kaydedilmiş.
Video eski tarihli
Videodan alınan ekran görüntüleri tersine görsel arama yöntemi ile aratıldığında, videonun ilk olarak Büyük Maymunlar Merkezi tarafından 13 Kasım 2019’da paylaşıldığı görülüyor. Bu tarihte Covid-19 salgını henüz başlamamıştı.
Görüntüler Covid-19 ile ilgili değil
Videonun açıklaması ise şu şekilde: “Sandra'nın su havuzu var, oyuncaklarını ve ellerini yıkamayı çok seviyor! Sandra temizlemeyi seviyor!” Yani Sandra’nın ellerini ve oyuncaklarını yıkamasının sebebi, Covid-19 değil.
Büyük Maymunlar Merkezi, salgının dünya çapında büyümesiyle birlikte virüsten korunmak için el yıkamanın önemini gösterme amacıyla, videoyu yeniden paylaştı. Videonun Covid-19 ile ilişkilendirilmesinin sebebi de bu olabilir.
Sayfada diğer orangutanların eşyalarını yıkadığını gösteren başka videolar da var.
Doğrulama platformu Snopes da 1 Nisan 2020’de yayınladığı analizde iddiayı çürüttü.
Evrim Ağacı, şempanze, maymun ve orangutan gibi primatların başkalarının bilgisinden yararlanarak, sosyal öğrenme yeteneğine sahip olduğunu belirtiyor. Sosyal öğrenmenin en önemli özelliği, genetik yatkınlığa ihtiyaç duymadan bilgi transferini kolaylaştırması. Yani, primatlar insanları kolaylıkla taklit edebilir.
Sonuç olarak iddia doğru değil. Orangutan Sandra’nın ellerini ve oyuncaklarını yıkamasının sebebi Covid-19 değil. Video, salgın başlamadan önce kaydedilmiş. İddia, hatalı ilişkilendirmeye örnek.
