Soner Yalçın, 14 Kasım 2019’da konuk olduğu Teke Tek programında “Almanya’da yapılan bir kamuoyu araştırmasına göre çocuk doktorlarının sadece yüzde 8’inin kendi çocuklarını aşılattığını” iddia etti: “Almanya şimdi ayağa kalktı, çünkü Almanya’da kamuoyu araştırmaları çocuk doktorları üzerine yapılmış yüzde 8’i çocuğuna aşı vurduruyor. Yüzde 92’sinin aşı vurdurmadığı ortaya çıktı.”
Ancak Almanya’daki çocuk doktorlarının sadece yüzde 8’inin kendi çocuklarına aşı yaptırdığı iddiası doğru değil. Konu hakkındaki araştırmalar, gerçeğin tam tersi olduğunu gösteriyor. Ayrıca farklı araştırma sonuçlarına göre, doktorların kendi çocuklarını aşılatma oranları da oldukça yüksek.
Araştırmalar Yalçın’ın aksini söylüyor
Öncelikle Soner Yalçın’ın programda bu iddiayı ortaya atarken herhangi bir kaynak göstermediğini hatırlatmakta fayda var. Yalçın’ın bahsettiği oranlara sahip bir araştırma bulamasak da, çocuk doktoru ve diğer doktorların kendi çocuklarını aşılatmayla ilgili tutumlarını inceleyen farklı araştırmalar mevcut.
Bu alanda yapılan detaylı ve önemli araştırmalardan biri, 2014’te European Journal of Public Health isimli dergide yayımlanmış. Araştırmada doğu ve batı Almanya kökenli 2010 çocuk doktoruna kendi çocuklarına aşı yaptırıp yaptırmadığı sorulmuş. Aynı soru 1712 pratisyen hekime de yöneltilmiş.
Araştırmaya göre 2010 çocuk doktorundan sadece altısı çocuğuna hiç aşı yaptırmadığını ifade etmiş. Aynı sorunun yöneltildiği 1712 pratisyen hekimden ise sadece 19’u... Yani çocuk ve pratisyen hekimleri bir araya katarsak 3722 hekimden sadece 25’i çocuklarına hiç aşı yaptırmamış. Yani çocuklarına aşı yaptırmayan doktorların oranı yüzde 0,67; aşılatanlarınki ise yüzde 99,33.
Ülkedeki doktorların aşılar hakkındaki görüşlerine ışık tutan başka çalışmalar da mevcut. Yine 2014 yılında yapılan ve doktorların meningokok menenjit aşısı hakkındaki tutumunu ölçen bir araştırma var. 3107 katılımcının görüşlerinin değerlendirildiği araştırmanın sonuçlarına göre, doktorların yüzde 79,1’i ailelere meningokok menenjit aşısını önereceğini beyan ediyor.
Kızamık salgınıyla mücadele kapsamında kızamık aşısını zorunlu hale getiren Almanya’da, çocuk doktorları da Yalçın’ın iddiasının aksi açıklamalar yapıyor. Çocuk Doktorları Meslek Birliği Başkanı Thomas Fischbach (BVKJ) 1 Temmuz 2019’da kızamık tartışmaları hakkında yaptığı bir açıklamada, çocuk doktorlarının zamanlarının büyük bölümünün ebeveynlere bekleyen aşıları hatırlatmakla geçtiğini söylüyor. Fischbach başka bir açıklamasında da aşı konseyi tarafından önerilen aşıların yapılması gerektiğini ifade ediyor.
Almanya’daki en önemli sağlık kuruluşlarından biri olan Robert Koch Enstitüsü’nün internet sitesinde de atıfta bulunulan bir araştırmaya göre, homeopati doktorları tetanoz, difteri ve çocuk felci gibi aşıları, neredeyse diğer doktorlar kadar kullanıyor.
Robert Koch Enstitüsü tarafından 2019’da yayımlanan bir belgede Almanya’daki aşılama oranlarının son yıllarda azalmış olsa da yüzde 90’ların üzerinde olduğu ifade ediliyor. Çocuk doktorlarının bile sadece yüzde 8’inin kendi çocuklarına aşı yaptırdığı doğru olsaydı, yüzde 90’ları bulan aşılama oranlarına ulaşmak pek mümkün olmazdı.
Başka ülkelerde yapılan araştırmalarda da benzer sonuçlar var
2005 yılında İsviçre’de yapılan bir araştırma, çocuk doktoru ve pratisyen hekimlerin kendi çocuklarını aşılatma tutumlarını inceledi. “Hekimler kendi çocuklarını nasıl aşılar? Çocuk doktorları ile çocuk doktoru olmayanlar arasındaki farklar” başlıklı çalışmanın sonuçlarına göre, İsviçre'deki çocuk doktorlarının yüzde 95'i çocuklarını önerilen çizelge ve aşılara göre aşılatıyor. (sf. 632)
Konu hakkında 2012 yılında ABD’de yapılan “Hekimler ve Çocuklarında Aşılanma Pratikleri” isimli araştırmada da doktorlar ve çocukları arasında aşı ilişkisi araştırılmış. Araştırmaya katılan doktorlar yüzde 94 oranında çocuklarına Bağışıklama Uygulamaları Danışma Komitesi’nin (ACIP) önerdiği şekilde aşı yaptığını beyan etmiş. Bu oran çocuk doktorlarında ise yüzde 95 olarak (sf. 231) görülmüş.
Konu hakkında Türkiye’de yapılan çalışmalar da var. 2018 yılında 10 doktor tarafından hazırlanan “Pediatristlerin Meningokok Enfeksiyonları ve Aşıları ile İlgili Bilgi Düzeyleri ve Tutumları” isimli çalışma da benzer sonuçlara ulaşmış. Katılımcılara “Çocuğunuza (varsa ya da olsaydı) meningokok aşısı yaptırır mısınız” diye sorulduğunda yüzde 80,1’i evet seçeneği işaretlemiş. (sf. 61)
Doktorların ulusal aşı programlarında olmayan aşılara karşı tutumları da bazı araştırmalara konu olmuş. Örneğin, 2018’de The Turkish Journal of Pediatrics’de yayımlanan bir araştırmada, Türkiye’de ulusal aşı programında olmayan dört aşının doktorlar tarafından kendi çocuklarına yapılma oranları incelenmiş. RV, MCV4, HPV ve Tdap aşılarını kendi çocuklarına uygulamayan doktorlar, uygulayanlardan daha fazla çıkmış. Fakat doktorlar bu aşıların ulusal aşı programına alınmasını desteklemiş.
Yalçın’ın, HaberTürk’te iddiasına kaynak göstermediği düşünüldüğünde, çalışmanın muhteviyatına dair bilgi edinmek zor. Ancak Almanya ve diğer ülkelerde yapılan çalışmalara göre çocuk doktoru ve diğer doktorların çocuklarını yüksek oranlarda aşılattığı görülüyor.
