Bir süreönceFacebook ve Twitter’da paylaşılan bir hikayeye göre bir kadın benzincide arabasına benzin almak için durduğunda yanına gelen bir kişi ona bir kartvizit veriyor ve kadın arabasına bindiğinde bu kartvizitten bir çeşit koku geldiğini anlıyor. Birden başı dönmeye, nefes alıp verişi değişmeye başlayan kadın kartviziti veren adamdan kurtulmayı başarıyor ve daha sonra kartvizitin üzerine “burundanga” isimli uyuşturucunun sürüldüğü anlaşılıyor. Hikaye şimdiye kadar Facebook’ta 203 binden fazla paylaşıldı.
İddiaya konu olan hikayenin çoğunlukla “Emniyet Genel Müdürlüğü” logolu fotoğraflar ile paylaşıldığını söylemek mümkün. İnternette hikayenin 2009’da e-posta gruplarında paylaşıldığı bilgisine ulaşılıyor. Vatan gazetesinin 29 Temmuz 2010’daki bir haberinde de aynı hikaye anlatılmış. Sabah gazetesinin 27 Mart 2018 tarihli haberinde ise Afyonkarahisar İl Emniyet Müdürlüğü’nün konu ile ilgili aynı hikayeyi aktararak vatandaşların dikkatli olmaları gerektiği uyarısında bulunduğu belirtiliyor. HaberTürk’ün 27 Mart 2015 tarihli haberinden aynı bilgilere ulaşmak mümkün. Milliyet gazetesinde Erdal İzgi, 18 Ocak 2012 tarihli köşe yazısında söz konusu hikayeye yer vermiş. Sosyal medyada paylaşılan hikayenin tamamı şöyle:
Bir benzin istasyonunda arabasına benzin doldurmakta olan bir bayanın yanına gelen birisi boyacı olduğunu söyleyerek, hizmet amacıyla kibarca kartını sunuyor. Bayan kartı aldıktan sonra arabasına biniyor.
Adam da başkasının kullandığı bir arabaya biniyor. Bayan, istasyondan çıkmaya hazırlanırken arkadaki arabanın da ayni anda istasyondan çıktığını ve kendisini takip ettiğini fark ediyor. Bayan o anda bir baş dönmesi ve zor nefes almakta olduğunu hissediyor. Camı açmak isterken, adamın verdiği kartı alan elinden tuhaf bir koku alıyor. Arkadakilerin de nerdeyse kendi arabasına yapışırcasına yaklaştıklarını görüyor. Kaybedecek zaman olmadığını düşünerek basıyor gaza, o hızla giderken ilk gelen park yerine dalıveriyor.
Sert bir frenle durduruyor arabayı, ayni anda da kısa aralarla bastığı klaksonla imdat işareti verircesine durmadan velvele saçıyor ortalığa. Başkalarının da bulunduğu park yerine gelen ikinci araba var hızıyla çıkış yönünden park yerini terkedip uzaklaşıp gidiyor. Adamlardan böylece kurtulan bayan, uzun bir süre sonra kendine gelebiliyor ve normal nefes almaya başlıyor.
Bayanı böyle çok ciddi bir duruma sokan bir maddenin karta sürülmüş olduğu anlaşılıyor.
Adı, BURUNDANGA olan bu uyuşturucu madde, bir kişinin üstündekileri çalmak veya başka kötülükler yapmak için kullanılıyor. Basit bir kart üzerine kolayca sürülebilen bu uyuşturucu, cinsel taciz amaçlı kullanılan uyuşturucuya nazaran dört defa daha tehlikeli. Yolda, çarşıda, pazarda tanımadığınız birisinden ve hele yalnızken asla böyle bir kart almayın sakın. İkametgâhlara kadar gelerek hizmet sunanlarında kullandığı bir yöntem bu. Uyanık olun. Yeni teknolojinin yararlı hizmetlerini kullanarak, bu bilgileri çok geniş bir dağıtımla çevrenize duyurabilme çabanız için teşekkürler...
Emniyet Genel Müdürlüğü
Piyasada burundanga isminde bir uyuşturucu bulunduğu bilgisi doğru fakat söz konusu hikayenin Türkiye’de yaşandığı iddiası doğru değil. İddiaların çoğunda Afyonkarahisar İl Emniyet Müdürlüğü’nün benzin istasyonunda yaşanan bir olayın aktarıldığına yer veriliyor. Fakat Emniyet Müdürlüğü’nün resmi internet sitesindeki eski tarihli duyurularda söz konusu olaya ilişkin herhangi bir bilgiye rastlamak mümkün değil. Ayrıca İl Emniyet eski Müdürü yaptığı bir açıklamada olayın Afyonkarahisar’da yaşanmadığını ifade etti.
Olay Afyonkarahisar’da yaşanmamış
29 Mart 2015’te Afyonkarahisar İl Emniyet eski Müdürü İbrahim Özel yaptığı açıklamada söz konusu olayın Afyonkarahisar’da yaşanmadığını, internette yayılan hikaye üzerine sadece halkı bilgilendirme amaçlı bir duyuru yapıldığını ifade ediyor. Açıklamasında Özel, hikayenin yanlış anlaşıldığının altını çiziyor.
Hikaye 2007’den beri Amerika’da paylaşılıyor
Doğrulama sitesi Snopes’un konuya ilişkin analizinden Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) iddia konusu hikayenin 2007’den beri farklı eyaletlerde yaşanmış bir olay gibi yayıldığı anlaşılıyor. Kurgulanmış bu hikayeye yer verilen ve Mayıs 2008’de Teksas’ın Katy şehrinde Jaime Rodriguez’in komşusunun bir benzin istasyonunda başına gelenleri anlatan e-posta, Türkiye’de paylaşılan hikayenin aynısı.
Hikayede anlatıldığı gibi, burundanga kokudan anlaşılamıyor
Burundanga, menşei Kolombiya olan Borrachero Ağacı’ndan (Lt.: Brugmansia arborea) üretiliyor. Kolombiya’daki uyuşturucu çeteleri tarafından kullanıldığı bilinen burundanga, renksiz, kokusuz ve tatsız, toz halinde piyasaya sürülüyor. Uzmanların görüşüne göre, Türkiye’de ve ABD’de paylaşılan hikayedeki gibi tadından yahut herhangi bir cisme sürüldüğünde etrafına yaydığı kötü kokudan uyuşturucunun varlığının anlaşılması imkansız.
Yeni Asır’ın 11 Ocak 2016 tarihli haberinde Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi ve Adli Bilimciler Derneği Başkanı Prof. Dr. Hamit Hancı, “Kartvizite sürülmüş bir dozun temas yoluyla etkide bulunması bilimsel olarak mümkün değildir. Ayrıca burundanga kokusuz ve tatsız bir maddedir.\" diyor.
Latin Amerika ve Avrupa’da adı geçen uyuşturucu madde “şeytanın nefesi” (Devil’s Breath) olarak da anılıyor. Vice’ın 11 Mayıs 2012 tarihli burundanga ile ilgili hazırladığı bir belgeselde burundanga için “dünyanın en tehlikeli uyuşturucu maddesi” ifadesi kullanılıyor.
ABD vatandaşlarını uyarmış
ABD Dışişleri Bakanlığı ise 2007’den beri Kolombiya’ya seyahat edecek vatandaşları benzer uyuşturucu maddeler konusunda uyarıyor. Bakanlığın 21 Ocak 2007 tarihli uyarısında bar, restaurant ve diğer açık alanlarda kendilerine sunulan sakız, içki ve sigaralara vatandaşların dikkat etmeleri gerektiğinin altı çiziliyor.
Skopolamin maddesinin elde edildiği Borrachero Ağacı
Global Post muhabiri John Otis haberinde burundanganın yayılışının tarihini örnek olaylarla anlatıyor. Ayrıca doğrulama sitesi Hoax-Slayer’in bu konudaki analizine de ulaşmak mümkün.
Sonuç olarak burundanga dünyanın en tehlikeli uyuşturucu maddelerinden biri fakat iddia konusu hikayedeki gibi çok küçük dozlarda herhangi bir cisme sürülerek kişilere ulaştığı bilgisi doğru değil. İddiaya konu hikaye kurgulanmış. Türkiye’de benzer biçimde yaşanmış ve polis tarafından resmi olarak paylaşılmış bir olay da yaşanmamış. Özellikle Latin Amerika’ya gidecek kişilerin ise anlatıldığı gibi kamuya açık alanlarda tanımadıkları kişilerden herhangi bir şey kabul etmemeleri gerekiyor.
