Parodi ya da mizah amaçlı bazı paylaşımlar gerçek sanılıp dolaşıma sokulduğunda yanlış bilginin konusu haline gelebiliyor.
Eski Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek’in katıldığı bir yayında Adana’da ne olduğunu bilmediğini belirttiği “6 milyar dolarlık jelibon bulunduğunu” iddia etmesi buna iyi bir örnek.
Gökçek mizahi bir paylaşımı gerçek sanmış
Melih Gökçek yayında petrol rezervi keşiflerine dair yorumda bulunurken, 6 milyar dolarlık jelibon rezervi bulunduğunu öne sürerek şunları söylüyor:
“Adana’da yeni bir şey daha bulmuşlar. Bugün gazetede okudum. Ne anlama geldiğini de bilmiyorum. İtiraf edeyim. Araştıracağım ki bileyim. Onun adı var. Çocuklar yer ya. Jelibon. Jelibon bulunmuş. Ne demek jelibon bilmiyorum. Yeraltında 6 milyar dolarlık jelibon bulunmuş. Bu ne anlama gelmiyor bilmiyorum. Bugünkü medyaya baktım.”
Gökçek, sunucunun “Fake (sahte) olmasın” sorusuna ise “Hayır fake değil, resmi bir şey. Arka arkaya bulunuyor” yanıtını veriyor.
Ancak Melih Gökçek’in bu iddiası Sözcü gazetesi yazarı Murat Muratoğlu’nun ironili paylaşımına dayanıyor.
Muratoğlu Twitter hesabından petrol rezervi keşif haberlerine gönderme yapmak için şöyle yazmıştı: “Adana’da bulunan petrolden sonra, Adıyaman’da arama çalışması yapılan iki kuyuda 6 milyar dolarlık jelibon rezervlerine rastlandı.”
Muratoğlu’nun paylaşımının bazı yerlerde haberleştirilmesi şakanın gerçek yansıtılmasına neden olmuş olabilir.
Melih Gökçek’in mizahi iddiayı yinelemesi sosyal medyada ve haber sitelerinde geniş yer buldu. Gökçek ardından şu açıklamayı yaptı:
“Ankara masasında bir arkadaşımın gönderdiği bir haber üzerine, Eskişehir'de yer altında bulunan ‘nadir toprak elementi’ üzerine konuşurken, ‘İçinde jelibon diye bir maddeymiş, ne olduğunu bilmiyorum’ diye bir konuşma yaptım. Ne kadar solcu varsa aklınca alaya başlamış. Açıkça ne olduğunu bilmiyorum dememe rağmen mal bulmuş mağribi gibi saldırmaya başlamışlar. Demek ki trollenebiliyorum, demek ki bundan sonra daha dikkatli olmam lazım.”
Mizahi içeriklerin inandırıcılığı
Gökçek’in “trollendiğini” kabul etmesi sosyal medyadaki mizahi içeriklerin ciddi sanılması fenomenini doğruluyor.
Mizah, parodi, hiciv (satir) içeren paylaşımlarının gerçek sanılması bu örnekle sınırlı değil. Bu tür “hayali” haberler, olaylar kurgulayarak güncel durumu mizah yoluyla yansıtmaya çalışıyor. Yanlış bilgi türlerinden olan “parodi” “eğlence ve alaya alma amaçlı hazırlanan, kullanıcıları yanıltma potansiyeli olan içerikleri” tanımlamak için kullanıyor. Mevcut örnekte görüleceği üzere bu içerikler inandırıcı etkiyi siyasiler üzerinde de yaratabiliyor. Hatta sadece siyasiler değil, medyada da bu içerikler kendine geniş yer bulabiliyor.
Teyit medyanın hiciv ve parodi içerikleri gerçek sanarak haberleştirdiği birçok iddiayı daha önce ele almıştı.
İlginizi çekebilir: Hiciv içeriklerin yarattığı 'gerçeklik' yanılgısı
Medya okuryazarlığının artırılması, karşılaşılan “absürt” haberlerin kaynağının araştırılması gibi adımlar bu tür içerikleri süzmede yardımcı olabilir.
