Geçtiğimiz günlerde ABD ile Çin arasındaki gerilim, ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaret edeceğini açıklamasının ardından arttı. Ziyaret öncesi ve ziyaretin yapıldığı gün pek çok görsel sosyal medyada paylaşıldı. Paylaşımlardan biri, Pelosi’nin Tayvan ziyareti öncesinde ABD savaş gemilerinin ve uçaklarının Tayvan’a doğru harekete geçtiğini gösterdiği iddia edilen bir videoydu.
Gerilim öncesi paylaşılan video güncel değil
Video paylaşım platformu YouTube’da “#USNavy, #SouthChinaSea, #USNavyWarship” gibi etiketler kullanılarak bir arama yapıldığında, 15 Nisan 2021 tarihli YouTube videosuna ulaşmak mümkün. Videoyu paylaşan kullanıcı, görüntülerin Filipin Denizi’nde çekildiğini ve Amerikan donanmasına ait gemi ve uçakları gösterdiğini belirtmiş.
Yine TikTok’ta benzer anahtar kelimeleri kullanarak yapılan aramada videonun, 16 Nisan 2021’de bir başka kullanıcı tarafından paylaşıldığı görülüyor. Kullanıcı eski video silindiği için videoyu yeniden yüklediğini yazmış. Yani video daha eski tarihli olabilir.
Videonun ilk izlerine Nisan 2021’de ulaştık. Peki ABD Donanması bu tarihlerde bir görev ya da tatbikat düzenlemiş miydi?
Yine anahtar kelimeler ve tarih aralığı kullanarak internette bir arama yapıldığında ABD Donanması’nın 9 Nisan 2021 tarihinde Güney Çin Denizi’nde tatbikat düzenlediğine dair haberlere ulaşılıyor. Ayrıca, ABD Donanması’nın internet sitesinde de tatbikat duyurulmuş.
ABD Donanması’nın tatbikattan paylaştığı görsellerle iddia görseli arasında benzerlikler var. Yine de iddia videosunda yer alan görüntülerin 9 Nisan tarihli tatbikattan olduğunu gösteren net bir kanıta sahip değiliz.
Videonun tam olarak nerede ve ne zaman çekildiğine ulaşılamasa da güncel olmadığını kesin olarak söylemek mümkün. Yani videonun Nancy Pelosi’nin güncel Tayvan ziyaretiyle bir alakası yok.
Pelosi’nin Tayvan ziyareti gerginlik yarattı
ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Asya turu kapsamında Tayvan’ı da ziyaret edeceği iddiası, Tayvan’ı kendi toprak parçası olarak kabul eden Çin tarafından tepkiyle karşılanmıştı. Çinli yetkililer olası bir ziyaretin ağır sonuçları olacağı konusunda ABD’yi uyarırken, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping “Ateşle oynayan kendini yakar” çıkışında bulunmuştu.
2 Nisan 2022, Salı günü Pelosi’yi taşıyan uçağın Tayvan’a ineceği iddiasının ortaya çıkmasıyla bölgede askeri hareketlilik arttı. Medyada anlık olarak yer alan haberlerde Tayvan ordusu Çin tarafından gelebilecek tehditlere karşı teyakkuz durumu ilan ettiği bildirildi. Çin savaş uçakları Tayvan Boğazı üzerinde uçuş yaptı, Çin’in askeri hareketliliğine karşılık ABD dört savaş gemisini bölgeye gönderdi.
Pelosi’nin uçağının Türkiye saati ile 17.20’de Tayvan’ın Taipei şehrine inmesi beklenirken, Çin Tayvan hava sahasını tüm sivil uçuşlara kapattığını açıkladı. Karşılıklı açıklamalar ve yoğun askeri hareketlilik içerisinde Pelosi, 17.52’de Tayvan’a indi. Gerilim, askeri bir çatışmaya dönüşmezken Pelosi’nin ziyareti sonrası Çin Dışişleri Bakanlığı, bunun ağır sonuçları olacağını belirterek ABD’yi kınadı.
İddia Reuters ve Malumatfuruş tarafından da incelendi.
