A Haber'in 31 Ağustos 2021 tarihli bir haberinde, İETT’ye bağlı birçok yolcu otobüsünün garajda tamir sırası beklediği öne sürülüyordu. Haberde kullanılan ve drone ile kaydedildiği belirtilen görüntülerdeki araçlar da, bu iddiaya kanıt gösterilmişti.
Görüntülerde ekran ikiye bölünmüş. Solda havadan kaydedilmiş drone görüntüleri, sağda ise İETT’ye ait sarı belediye otobüsleri görülüyor. Haber iki görüntüdeki araçların aynı olduğunu anlatacak şekilde kurgulanmış.
A Haber’in iddiasının ardından İBB sözcüsü Murat Ongun Twitter’dan soldaki drone görüntülerinin, otobüs değil, önceki İBB yönetiminin aldığı ve 65 milyon zarara neden olan atıl metrobüslere ait olduğunu dile getirdi.
Bunun üzerine bazı kullanıcılar, Ongun’un yanıldığını, drone görüntülerinde yer alan otobüslerin Hollanda menşeli Phileas marka metrobüsler değil, daha kısa ve körüksüz otobüsler olduklarını iddia etti.
Drone görüntüleri hangi araçları gösteriyor?
A Haber’in drone çekimini İETT’ye bağlı garajlardan biri olan Ayazağa’da kayda aldığını söylemek mümkün.
Google Earth’te yer alan (koordinatlar: 41°06'37.90"K 28°58'49.10"D) 2 Ağustos 2021 tarihli uydu görüntülerinde drone ile kaydedilen sıraya dizili araçlara karşılaşılabiliyor.
A Haber’in drone görüntüleriyle uydu görüntüleri karşılaştırıldığında araçların Kağıthane Deresi’nin hemen yanındaki bölgeye dizili olduğu anlaşılıyor.
A Haber görüntüsü / uydu görüntüsü
Uydu görüntüsünde solda ortada belediye otobüsü oldukları açık olan, sarı renkle araçlar da seçilebiliyor. Ancak sağda dizili duranlar gri renkteler.
Phileas marka araçlar, normalde iki körüklü ve 29 metre uzunluğundalar. Yani normal bir körüklü belediye otobüsünden çok daha uzunlar. Görüntülerdeki araçlar ise bu kadar uzun değiller. Bu nedenle sağlıklı bir kıyaslama için metrobüslerin güncel görüntülerine ihtiyacımız var.
Hollanda’da kullanılan aynı araçların fotoğraflarını, görüntülerle kıyasladığımızda araçların tepe görüntüsünün, belediye otobüslerinin değil, metrobüslerin tepe görüntüsüne benzediğini anlıyoruz. İstanbul'da daha önce çekilen metrobüslerin tepe görüntüleri de aynı.
Hollanda Eindhoven'da kullanılan aynı marka metrobüsler.
Peki A Haber görüntülerindeki araçlar neden bu kadar uzun değil? Bunun için garajda bekleyen araçların güncel görüntülerine ihtiyacımız var.
İBB’nin Teyit ile paylaşığı Ayazağa garajının güncel fotoğrafları incelendiğinde drone görüntülerindekilerin, Hollanda’dan alınan Phileas marka metrobüsler olduğu anlaşılabiliyor. Ancak atıl halde ve araçlar körüklerden ayrıldığından uyduda kısa görünüyorlar.
Teyit’in ulaştığı fotoğraflardan birini, Google Earth’den alınan bir görüntüyle eşleştirdiğimizde de, atıl Phileas metrobüslerin konumunun Ayazağa garajı olduğunu doğrulayabiliyoruz. Google Earth’ün zaman çizelgesi kullanıldığında atıl metrobüslerin 30 Nisan 2021’den sonraki bir tarihte bulundukları konuma getirildiği anlaşılılıyor.
A Haber haberinin sonlarına doğru, soldaki ekranda kısa bir an sarı otobüslerin drone görüntüleri de ekrana yansıyor. Aslında araçların aynı olmadıkları bu görüntüler yan yana konduğunda da anlaşılabiliyor. Sarı otobüsler, tepeden bakıldıklarında da sarı gözüküyorlar.
Phileas marka metrobüsler uzun süredir tartışılıyor
İstanbul’da ulaşımı rahatlatmak amacıyla başlatılan metrobüs projesiyle beraber karşımıza çıkan Hollanda menşeli Phileas marka metrobüsler, 2008 yılında Türkiye’ye getirilmiş. O dönem alınan 50 Phileas metrobüs hakkındaki haberlere göre, araçlar İstanbul’un fiziki koşullarına ayak sağlayamadı ve sık sık arızalandı. Hatta biri 2015 yılındaki bir sefer sırasında Şirinevler’de yandı. Bunun üzerine araçlar trafikten çekildi.
Gelişmeler üzerine İBB yönetimi 2014 yılında konuyu mahkemeye taşıdı ve firmadan şikayetçi oldu. Ancak metrobüsleri üreten Advanced Public Transport Systems (APTS) isimli şirket o yıl iflas ettiğini duyurdu.
İETT’nin internet sitesindeki bilgilere göre Phileas araçlardan 49 tane bulunuyor. Ancak 2020 faaliyet raporuna göre, İETT kendi kaynakları yardımıyla bu metrobüslerden ancak 30’unu hizmete hazır hale (sf. 100) getirdiğini beyan etmiş. Yani en az 19 metrobüs çalışmaz halde bekletiliyor.
Ongun da bazı Phileas marka metrobüslerin hizmette olduğunu doğruladı. Ongun’un verdiği bilgiye göre, görüntülerde sağda duran sarı otobüsler ise hareket için sıra bekleyen hizmetteki araçlar. Ayazağa’daki İETT garajının farklı tarihteki uydu görüntülerini incelediğimizde benzer şekilde farklı pozisyonlarda otobüslerin beklediği görülüyor.
Teyit, haberdeki drone görüntülerini kaydeden Kadir Mercan'a da ulaştı. Mercan, görüntülerde otobüs ve metrobüslerin bir arada olduğunu ve detaylı bilgi veremeyeceğini ifade etti.
İstanbul’un birçok noktasında İETT’ye bağlı otobüs garajları var. Bu garajlarda ihtiyacı olan otobüslerin bazı bakım ve onarım çalışmaları yapılabiliyor. Ayrıca garajlarda gün sonunu getiren araçlar da park halinde bekliyor.
Atıl haldeki metrobüsler tekrar gündem oldu
Daha önce tartışmalara konu olan metrobüsler Mart 2023'te tekrar gündem oldu. Sosyal medyadaki bazı kullanıcılar otobüslerin iş makinesiyle parçalandığı görüntüleri paylaştı.
Ancak bu yazıda belirtildiği üzere görüntülerdeki araçlar İBB'nin Ayazağa garajında atıl halde bekleyen metrobüsler. İBB'nin konu hakkında yaptığı açıklamaya göre kullanım dışı olan Phileas model araçlar Makine Kimya Endüstrisi tarafından taşınmadan önce parçalanmış.
