12 Nisan tarihinde sosyal medya platformlarından “Uluslararası Tecavüz Günü” olarak kutlandığını söyleyen iddialar paylaşıldı. TikTok, Twitter gibi sosyal medya platformlarından yapılan paylaşımlarla, 12 Nisan’da kadınların dışarı çıkmamaları gerektiği de söylendi. Bazı kullanıcıların “Bugün tecavüz günü, ölüm günü” gibi paylaşımlar yaptığı da görüldü.
Böyle bir kolektif pratik yok
Önemli gün ya da haftaların özelliği, bir soruna işaret etmek, farkındalık yaratmak ya da kolektif hafızayı diri tutmak gibi amaçlar gütmeleri. Elbette yılın belli bir gününe ithaf edilen niteliklerin tamamı kültür ürünü. Ancak bu tarihlerin var olup olmadıklarını tartmak için belli ölçütlerimiz olabilir: Bu gün ve haftalar özelinde kolektif olarak sahiplenilmiş ve gelenekselleşmiş pratikler var mı? 23 Nisan ve 10 Kasım törenleri, Otizm Farkındalık Günü, Onur Haftası, Dünya Çevre Günü gibi özel günlerde, en azından belli bir grubun ortak hareket etmesini sağlayan bir motivasyon ve oturmuşluğun, iddia konusu gün için de var olup olmadığını yoklayabiliriz.
“12 Nisan Uluslararası Tecavüz Günü”nün herhangi bir farkındalık, sosyal fayda ya da hafıza üretmeyi amaçlamadığı aşikar. Dahası, daha önce 12 Nisan tarihinde kitlesel bir tecavüz eylemi gerçekleştiğini gösteren herhangi bir bulgu da yok. Anahtar kelimelerle hem Türkçe hem de İngilizce arama yaptığımızda da anlamlı bir sonuca ulaşamıyoruz. Bianet’in 2020 yılının Türkiye’deki tecavüz vakalarının Nisan ayı verilerine bakıldığında da, bu ay özelinde tecavüz vakalarında bir yığılma görülmüyor.
Ancak bazı uluslararası kuruluşlar, 12 Nisan’ı farklı amaçlarla özel gün ilan etmiş. Örneğin bir yerde 12 Nisan'ın Uluslararası Sokak Çocukları Günü olduğu belirtilmiş.
Böyle bir günün kutlanması, belli bir grup arasında kararlaştırılmış olsa dahi, tecavüzün serbest olduğu herhangi bir hukuki düzen olmadığından, sürdürülebilir olmazdı.
Platformlarda yapılan paylaşımlarla korku ortamı oluşturulmuş
Peki sosyal medya platformlarındaki bu ve benzeri paylaşımların ardında ne olabilir? Paylaşımların birkaçı tehdit, çoğu ise uyarı tonunda. 12 Nisan’da kadınların sokağa çıkmaları halinde onları çeşitli “tehlikelerin” beklediği ileri sürülmüş.
İddia TikTok videolarında Urban Dictionary adlı internet sitesinde yer alan Uluslararası Tecavüz Günü başlığının ekran görüntüsüyle yayılmış. Ancak bu internet sitesinde gönderiler gönüllü editörler tarafından yazılıyor, kullanıcılarca oylanıyor, yorumlanıyor. Yani internet sitesinin bildiğimiz anlamda bir sözlük olmadığı ve bilgilerin güvenilir olmadığı söylenebilir. Bu zorbalık niteliğindeki yorumlardan da görülebiliyor.
Twitter’da bu sözde güne dair çok sayıda paylaşım yapıldı. #12Nisan ve #Tecavüz etiketleri gündem oldu. Bu paylaşımlardan bir kısmı tehdit niteliğindeki uygunsuz paylaşımlardı.
Bu günü, bir grup gencin “mizah” amaçlı uydurduğu söyleniyor. Başka ülkelerde de benzer paylaşımlar var.
Bunu “sosyal medya terörü” olarak niteleyen Emniyet Genel Müdürlüğü de, suç işleyen hesapların tespit edilerek soruşturulacağını vurguladı. Soruşturulan 18 yaş altı iki kişiden biri, paylaşımları “şaka” amaçlı yaptığını da belirtmiş. Şüpheli tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakılmış.
Trolleme amacı olabilir
Twitter’da benzer uygunsuz paylaşımlar yapan hesaplara da baktık. Bazılarına erişilemedi, bazıları da yeni açılmış anonim hesaplardı. Öte yandan bazı hesapların kullandığı profil fotoğraflarını da tersine görsel arama yöntemiyle arattığımızda ya uzun zamandır dolaşımda olan fotoğraflar olduğu ya da başka kullanıcılara ait fotoğraflar olduğu anlaşılıyor. Dolayısıyla bu paylaşımlar sahte hesaplardan yapılmış olabilir.
Bu, paylaşımların kitleselleşmesine neden olan kitlenin “trol” olma olasılığını gündeme getiriyor. Amacın “şaka” olduğu ileri sürülse de, bu paylaşımlar pek çok insanın korkuya kapılmasına ve etrafındakileri uyarmasına neden oldu. Zaten “trolleme” tam da bu yüzden alay ve aşağılama amaçlı olarak kasten yapılıyor.
Böylesi uydurma gün sosyal medya platformlarında insanların sadece korku ve paniğe kapılmasına neden oldu. Böyle bir durumda paniğe kapılmadan, bu tür paylaşımları yapan hesapların niteliğine bakmak dahi bir sonuca ulaştırabilir. Yapılan paylaşımları ve söylentileri yaymamak da bu durumla mücadele için önemli bir yöntem.
Benzer bir durum, bu kadar tehlikeli boyutlara ulaşmasa da, daha önce de yaşanmıştı. Bir radyocu eğlence amacıyla 28 Mart’ı Dünya Tembeller Günü ilan etmişti. Paylaşımlar yayılınca, Kanal D ana haber böyle bir günün varlığına inanıp bülteninde yer vermişti.
Bir “creepypasta” örneği
Momo adlı aslında var olmayan oyun üzerinden de benzer söylenti çıkmıştı. Momo bir “creepypasta” örneği. Creepypasta, internet ortamında korku anlatılarına dayanarak oluşturulan mitlere deniyor. Sosyal medyada uydurulan bu “tecavüz gününü” de, korkuya başvurularak insanları yanıltma amacı güdüldüğü için, “creepypasta” örneği olarak adlandırmak mümkün.
Böylesi bir “mizaha” konu edilen kadına yönelik her tür şiddet de son zamanlarda, özellikle salgın şartlarında artışa neden oldu. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, her üç kadından biri fiziksel ya da cinsel saldırıya maruz kalıyor. Türkiye’de de kadına yönelik şiddetin önlenmesini amaçlayan İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesi de büyük tepkilere neden olmuştu.
Rıza dışı her türlü cinsel ilişki, şiddet ve zor içermese ve evli çiftler arasında vuku bulsa dahi, “tecavüz” olarak adlandırıyor. Ancak evlilik içi tecavüz halen her ülkede suç ilan edilmiş değil. Dünyada az sayıda ülkede ise tecavüzcüler, kurbanları ile evlenmeleri halinde serbest kalıyor. Ancak tecavüzün kategorik olarak serbest olduğu bir hukuk düzeni yok.
